3. Çocuk Degileri
a. Boncuk:
“Boncuk”, Tan gazetesinin 1974 yılından itibaren bir ek olarak yayınladığı çocuk dergisidir. Ilkokul 1. Sınıftan 4. sınıfa kadar olan öğrencileri hedef alir. Genellikle gazetenin 11-12. sayfalarında yer alır. Boncuk, mizampaj bakımından sayfa ikiye ayrılarak basılır. Çocuk dergilerinin ebadı düsünülürse, Tomurcuk 4 sayfalık bir hacime ulaşmış olur.
Boncuk, kendi içerisinde çeştitli bölümlere ayrılır. Ayrıca sürekli devam eden bazı köşelere de sahiptir. Bunlar içerisinde; Sizden Gelenler, Çalişkan Çocuklar, Dil Köşemiz ve önemli tarihleri anlatan köşeler bulunur. Bu köşelerde genellikle, başarılı okullar ve sınıflar tanıtılır, çocuklardan gelen şiir, hikâye ve diğer yazılara yer verilir, notları yüksek olan çocuklar kısaca tanıtılır, yerel Türkçe’de kullanılan yanlış ifadeler üzerinde durulur ve kelimelerin doğruları gösterilir. Çesitli fıkralara da yer verilen dergide, Üsküp, Kalkandelen ve Ohriden gelen yazıların çokluğu da dikkat çekmektedir.
Boncuk, Kosova’da Türkçe olarak yayınlanan ilk çocuk dergisi Kuş’un yayınlanmasına da ilham kaynağı olur. Çeşitli okul etkinlikleri, şiirler, öyküler, gezi notları gibi yazılar yayınlayan “Boncuk”, kapsamını genişleterek 1979 yılı Ocak ayında müstakil bir dergi olan “Kuş” çocuk dergisine dönüşür.
b. Kuş Dergisi:
Kuş dergisi 1974-1999 yıllarında Kosova'da yayımlanan uzun soluklu bir çocuk dergisidir. Sayfalarında başta şiir olmak üzere eğitim, kültür, edebiyat ve tarih gibi farklı alanlarda çeşitli yazılara yer verilir. Amacı çocukların eğitimine destek olmaktır. Dergide bir çok önemli isme rastlanır. Çocuklar için evlerde adeta bir okul kuran Tomurcuk, çok sayıda genç/yeni kalem erbabının yetişmesine de katkıda bulunur.
Kuş, Kosova’da yayınlanan ilk çocuk dergisidir. Tan gazetesinin çocuk yayını olarak çıkar. 1974 yılından itibaren Tan gazetesinin iki sayfası küçük yaşlardaki çocuklara ayrılır. “Boncuk” adı verilen bu bölümde okul etkinlikleri, çocukların şiirleri, öyküleri, gezi notları sergilenir. “Boncuk” kapsamını genişleterek 1979 yılı Ocak ayında müstakil bir dergi olan “Kuş” çocuk dergisine dönüşür.
Enver Baki bu süreci şöyle anlatır:
“(...) Boncuk, bugün artık daldan dala uçarak bilimden, fizikten, matematikten, dünyanın değişik ulus ve halklarından, en ilginç kentlerinden, hayvanat dünyasından, tüm ulus ve halklarımızın yazınından en seçkin, en değerli yazı, şiir, öykü, röportaj, yazılar içine alıp, “Kuş” dergisine dönmüştü. Böylelikle küçüklerimiz yeni bir bilgi kaynağına daha sahip oldu.”
Dergi, çocukların kültürel alandaki eksikliklerini gidermek ve onların edebiyat dünyasına adım atmalarını sağlamak amacındadır. Gerçek gayesi, yeni neslin yetişmesinde okula, öğretmenlere ve ailelere yardımcı olmaktır. Derginin yayın yönetmeni Nevzat Hüdaverdi, derginin amacını şu cümlelerle açıklar:
“Derginin başlıca amacı eğitim ve öğretimdir. Ama bunun dışında çocuklar düzeyinde toplum yazılarına da yer veriliyor. Herşeyden önce toplum çalışmaları içinde öğretmenlere bir yardım olarak bunu düşünmüştük.”[3]
A5 formatında basılan derginin 16 sayfası siyah-beyaz, 16 sayfası ise renkli olmak üzere toplam 32 sayfadan oluşur. Aylık olarak yayımlanan dergi, Temmuz ve Ağustos ayları hariç yılda 5 veya 7 sayı basılır. Bazı yıllar iki ay bir sayı olarak yayımlanır. Dergi, Priştinede basılır.
Tan Yayınları, dergiyi Kosova ve Makedonya'daki Türkçe eğitim yapan bütün okullara dağıtarak büyük bir kültür hizmeti sunar. Dergi kısa sürede okuyucularının beğenisini kazanır, hatta okullarda yardımcı ders kitabı olarak kullanılır. Kuş, yalnız Yugoslavya’da değil Almanya, Hollanda, Mısır, ABD gibi ülkelerde yaşayan bölge insanının her ay sabırsızlıkla beklediği bir dergi olmuştur.
Kuş dergisi, 1992’de Yugoslavya dağıldıktan sonra maddi problemler yaşamaya başlar. Bazı aylar çıkarılamaz. 1999’da 150. sayısıyla 19 yaşına girer, ancak bu sayı derginin son sayısı olur.
Dergide en çok kullanılan edebi tür, diğer çocuk dergilerinden biraz farklı olarak hikâyedir. Bunun dışında şiir, masal, tiyatro, çizgi roman, deneme, köşe yazısı gibi türlerin yanında çocuklara yönelik bulmacalar da bulunmaktadır. Ayrıca bazı popüler magazin haberlerine, spor, sağlık. Trafik, doğa olayları, fizik ve kimya konuları, hayvanlar alemi, mitolojik konular, ülke ve şehir tanıtımları, yazar, bilim adamı biyografileri gibi genel kültür konularına da yer verilir.
Kuş dergisi Yugoslavya toplumunu oluşturan karma kültürün izlerini taşır. Kosova Türklerinin geçmişi, örf ve adetleri, kültürü, sanatı, bilhassa Türkiye ile ilgili çeşitli yazılara yer verildiği görülür. Bununla birlikte Yugoslavya’yı oluşturan Sırp, Hırvat, Boşnak, Karadağlı, Sloven toplumunun özellikleri ve değerlerinin tanıtıldığı da görülür. Derginin yazarları arasında sadece Yugoslavya’da yaşayan yazar ve şairler değil, Türkiye’den ve dünya edebiyatından de yazar ve şairler bulunur. Derginin dikkat çeken bir özelliği de hikâye, masal, şiir gibi eserlerin temasına uygun çizimlerin ve resimlerin kalitesinin yüksek olmasıdır.
Kuş dergisinde eserleri yayınlanan isimlerinden bazıları şunlardır:
Şairler arasında; Necati Zekeriya, Şükrü Ramo, Nimetullah Hafız, İlhami Emin, Nusret Düşo Ülkü, Arif Bozacı, İskender Muzbeğ, Hasan Mercan, Osman Baymak, Zeynel Beksaç, Naim Şaban, Mehmet Bütüç, Türkiye’den, Melih Cevdet Anday, Nazım Hikmet, Behçet Necatigil, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Yalvaç Ural, talip Apaydın, Rıfkı Kaymaz, Hasan Ali yücel, Namık Gökçay, Bülent Ecevit, Mevlana İdris Zengin, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat, Ziya Gökalp, Yugoslavya’dan İsmet Bekriç, Zdravko Ostoyiç, Nasih Kapiçiç-Haçiç (Bosna Hersek), Gregor Vitez, Zvonimir Balog (Hırvatistan, France Filipiç, Niko Grantauer (Slovenya), Dobrıca Eriç (Sırbistan), Duşan Curişiç (Karadağ), Vidoe Podgoreç (Makedonya) gibi şairlerin çeviri şiirleri yayımlanır.
Hikâye yazarları: Fahri Kaya, Necati Zekeriya, Enver Baki, Ahmet S. İğciler, İskender Muzbeg, Hasan Mercan, Alaettin Tahir, Avni Abdullah, Süreya Yusuf, Altay Suroy, Nusret Dişo Ülkü,Tarık Dursun K., Aziz Nesin, Bekir Yıldız, Selim İleri.
Diğer alanlarda ise, Hüseyin Süleyman, Orhan Veli, La Fontene, Carlo Collodi, Grimm Kardeşler, Şerafettin Nebi, Lütfü Seyfullah, Enver Baki, Gülten Nobırda, Dr. Salih Türkyılmaz, Dr. Ahmet Sınav’dır.
c.Türkçem Dergisi:
1979 yılında Kosovada ilk çocuk dergisi “Kuş” yayınlanır. Dergi yıllarca Kosovadaki Türk çocuklarının vazgeçilmez bir alışkanlığı olur. Ancak 1999 yılında derginin faaliyetine son verilir. Bu alanda büyük bir boşluk doğar. Bu ihtiyacı karşılamak üzere, Kosova Çocuk Kültürü ve Edebiyatı Araştırmaları Derneği (KÇKEAD) tarafından, Zeynel Beksaç yönetiminde “Türkçem” çocuk dergisinin çıkarılmasına karar verilir.
Ocak 1999’da yayın hayatına başlayan Türkçem Dergisi, 2015 yılı itibariyle 17. Yılını doldurmuştur. 174.sayısıyla yayın hayatına devam eden derginin yayın merkezi Prizrendir. Dergi ilk sayılarında “Çocuk Dergisi”, sonraki sayılarında ise “Aylık Popüler Çocuk Dergisi” ünvanını kullanır. “Balkanlarda Anadili Zevkini Beraber Yaşatalım” sloganıyla Kosovalı çocukların ilgiyle takip ettiği bir dergi olarak yoluna devam etmektedir. Sahibi ve yazı işleri müdürlüğünü Zeynel Beksaç, yayın koordinatörlüğünü Attila Beksaç yapar.
Derginin ebadı, A4 formatında olup 24 sayfa olarak yayımlanır. Derginin dış kapak ve iç sayfaları çok renkli ve çok canlıdır. Kapakta, genel olarak Türkçeyle ilgili ve ya çocukların hoşuna gidecek hayvan ve manzara resimleri ile bilgisayarda oluşturulmuş resimler ve çizimler kullanılır. Türkçem dergisi bir çocuk dergisi olması nedeniyle derginin tüm tasarımlarında çocuk dünyasına ait fiğürler ön plana çıkar.
Dergide yer alan edebi tür genel olarak şiir olmakla beraber hikâye, masal, tiyatro, mani gibi türlere de yer verilir. Kosova’daki eser veren şair ve yazarların bir çoğu bu dergide yer alır. Türkiye ve diğer Balkan ülkelerinde de çok sayıda yazar ve şairin eserleri dergide yayınlanır. Ayrıca derginin sayfaları küçük yazar ve şairlere de açıktır. “Sizden Gelenler” köşesinde her yaştaki çocuktan eser yayınlanır. Dergi, internet ortamında da yayınlanmaktadır. Ayrıca Facebook gibi sosyal medyada da çok takip edilen bir dergidir.
Türkçem dergisi, çocukların dünyasına çok yönlü olarak seslenmektedir. Çocuklarda Türkçe zevkinin oluşmasına zemin hazırlayan şiir, hikâye masal gibi edebi türlerin yanında öğrencilerin okulda faydalanabilecekleri bilgilere de genişçe yer verilir. Bilim-teknoloji, bilgisayar, ansiklopedik bilgi, dünyadan ilginç haberler, spor, beslenme, sağlık gibi genel bilgilerle beraber çocukların ilgiyle takip edecekleri bilmece, bulmaca gibi eğlence unsurlarına da yer verilir.
Dergi, yayın hayatına başladığı 1999’dan bu yana, çocuk edebiyatının gelişmesine katkı sunanlara her yıl Türkçem Dergisi Yılın Ödünü’nü verir. Bu ödülü alanlar arasında, Mustafa Ruhi Şirin, Prof.Dr. Mustafa İsen, Yalvaç Ural, Mevlana İdris Zengin, Mevlüt Kaplan, Gülten Dayıoğlu, Fatih Erdoğan, Fahri Kaya, İlhami Emin gibi isimler yer alır.
Türkçem dergisi, birçok derginin yayın hayatını devam ettiremediği Kosovada çok önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Dergi, son yıllarda, neredeyse tek başına Balkanlardaki Türk çocuk edebiyatının devam etmesi adına da çok önemli bir misyonu yürütmektedir.
d. Bahar Dergisi:
Bahar Dergisi, 23 Nisan 2007 yılında yayın hayatına başlar. Bahar, Kosova Türk Eğitim Derneği'nin (KOTED) bir yayınıdır. “Çocuk ve Kültür Dergisi” ünvanıyla yayınlanan derginin vizyonu, Kosova Türk çocuklarının hak ettikleri nitelikte bir dergi oluşturmak, misyonu ise Kosova’da Türkçe konuşan tüm çocukların ellerine dergiyi ulaştırmaktır.[7] Türkçe eğitim gören öğrencilere eğlence yoluyla kimi bilgileri kazandırmak, yaşadıkları ortam ve koşullarda sahip oldukları kimlik bilincini canlı tutmak ve erdemli davranışlar kazandırmak amacını güder.[8]
Bahar dergisini diğer çocuk dergilerinden farklı kılan; görsel tasarım bakımından göze hoş gelen, içerik bakımından merak uyandırıcı ve hitap ettiği okuyucu kitlesi bakımından tüm çocukları kapsamasıdır. Derginin ilk sayıı Yakova’dan başlayarak Türkçenin konuşulduğu Prizren, Mamuşa, Dobırçan, Gilan, Priştine, Vıçıtırın, Mitroviça ve İpek’e, Kosova dışında ise İstanbul ve Edirne’ye kadar ulaştırılır.
Derginin, editörlüğünü İsa Sülçevsi, redaktörlüğünü 1-18. sayılarda Nebahat Sülçevsi, 19 ve 51. sayılarda ise, Esin Hüdaverdi yapar. Basım yeri Priştine’dir.
Bahar Dergisi, aylık olarak yayınlanır. Dergi eğitim öğretim yılı esas alınarak yıllık 9 sayı olarak hazırlanır. Okulların tatil olduğu Temmuz ve Ağustos aylarında çıkarılmaz. Mayıs-Haziran aylarında ise 2007 yılı hariç tek sayı olarak basılır. Bahar dergisinin her sayısında 24 sayfa mevcuttur. Bahar, 51 sayı çıktıktan sonra 2012 yılının Aralık ayında –maddi imkânsızlıklar nedeniyle- yayın hayatına son verir.
Bugünün çocuklarını; yarının gençleri, öğretmenleri, yöneticileri, toplumun rehberleri olarak görür. Bu yüzden öğrencilere, bilimsel ve kültürel gelişmeleri aktarmaya çalışır. Dergi okumayı sadece hoş vakit geçirmenin yanı sıra kültürel ve düşünsel anlamda kendini geliştirmek ve dar veya geniş çevremizde olup bitenleri takip etmek açısından da yararlı olarak gördüğünü ifade eder ve derginin içeriğini eğlence, bilgi ve kültür konularıyla zenginleştirmeye çalışır.
Bahar Dergisinde genelde tanınmış yazarların şiirleri ve hikâyeleri yer alır. Anonim eserlere de büyük ölçüde yer verilir. Yazarların çoğu öğretmendir. Çocuklara özel hazırlanan “Bahar” çocuk dergisi öğretmenlerin de yardımıyla içerik olarak müfredata uygun bir şekilde hazırlanır. Özellikle çocuklara edebiyatı sevdirmek için değişik yöntemlerden faydalanır.
Ayrıca, dergiyle aynı adı taşıyan kültür, sanat merkezinde bir kütüphane bulunur. Öğrenciler, çocuklar hatta gençler buradan ücretsiz yayarlanır. Okul dışı eğitim faaliyetlerinin yanı sıra dil, boyama, bilgisayar ve başka kurslar düzenlenir. Bütün amaç bu yolla, “Kosova’da Türk bilincini genişletmek ve çocuklara Kosova’nın çokulusluluğunu tanıtmaktır.”
Bahar dergisinin tüm sayıları incelendiğinde içeriğiyle ilgili aşağıda sıralanan başlıklar öne çıkar. Çizgi-Roman, Kitap Tanıtımları, Şiir, Masallar, Hikâye, Fıkra, Bilmece-Bulmaca, Ülke, Şehir, Mekan Tanıtımları, Çocuk Oyunları, Biyografi, Doğa ve Fen Bilimleri, Röportaj. Dergide bu bölümlerden başka; Zeynep’in Günlüğü, Bilim Köşesi, Deney Yapalım, Garip Bilgiler, Dilbilgisi, Sağlık Köşesi, Hayatın İçinden, Okullarımız, Anı Defterinden, Trafik Köşesi, Atasözleri ve Deyimlerin Hikâyesi, TDK Bulmaca, Ayın Konusu, Eğlenceli Matematik, Uğurböceğim, Çevremiz, Tuncay’ın Laboratuvarından, Gramafon gibi bölümler de yer alır. Bahar dergisi, takipçisi olan öğrencilerin dergiye yazı, şiir, hikaye, anı, gezi yazısı gibi türlerle destek olmasını ister. Öğrencilerden gelen bu eserlerin dergide yayımlanacağı sıklıkla duyurulur. “Sizden Gelenler” bölümü öğrenci yazar ve şairlere aittir. Başarılı öğrencilerle söyleşiler yapılır. Ayrıca “Ayın Özeti” “Yarışmalar” gibi etkinlikler düzenlenir ve ödüller dağıtılır. Bu yolla, öğrenciler, okumaya ve yazmaya teşvik edilir.
Dergi öğrencilerin farlılık arz eden bireysel ilgi ve gereksinimlerine yanıt verebilecek bir içeriğe sahiptir. Yüreklerinde ve belleklerinde sevgi, dostluk ve barış anlayışının gelişmesine katkı sağlar. Mantığını geliştirici, yeni bilgilere ve deneyimlere açık, dikkat çekici konular içerir. Çalışkanlık, doğruluk, adalet, yardımseverlik, şefkat gibi evrensel ve ahlaki değerleri işler. İdeolojik fikirler dayatmaz.
e. İnci ve Filiz Çocuk Dergileri:
Kosava ve Makedonyada yayınlanan çocuk dergileri sadece bunlarla sınırlı değildir. Burada ele alınan dergiler, yayın hayatını uzun süre devam ettiren ve okuyucu kitlesi tarafından beğenilen, takip edilen dergilerdir. Makedonyada yayın hayatına başlayan “Birlik Yayınlarını” Balkanlardaki Türkçe yayın hayatı için başlangıç kabul edersek, bu yayından sonra çok sayıda bilim, kültür, sanat, edebiyat ve çocuk dergileri bu coğrafyada yayın yapar. Bunlardan bazıları uzun soluklu olur bazıları ise kısa zaman içerisinde yayın hayatına son verilir.
Kısa zaman da olsa yayınlanan İnci ve Filiz Çocuk dergilerinin adlarini da zikretmek yerinde olacaktir.
İnci: BAY (Balkan Aydınlar ve Yazarlar) derneğinin çocuk yayınıdır. Sahibi ve yazı işleri müdürü yazar ve şair olan Osman Baymak’tır. Balkan Türk Edebiyatına çok önemli katkıları olan Osman Baymak, Bay ve Dost adlı iki dergi daha çıkarmaktadır. Bay dergisi Kültür, sanat, edebiyat içeriklidir ve yetişkinlere yöneliktir. Dost dergisinin hedef kitlesi ise gençlerdir.
Filiz Çocuk: 1986 yılında Zeynel Beksaç tarafından çocuk dergisi olarak yayınlanır.
Maalesef bu güne kadar bu dergilerin sayılarına ulaşma imkânı bulunamamıştır. Yukarıda verdiğimiz bilgiler, yazılı basından ve dergiyi okuyan kuşaktan alınan bilgilerden ibarettir.
4. Diğer Gazete ve Dergiler:
Kosovada, 1951 yılından itibaren, Türkçe yayın yapan çok sayıda gazete ve dergi bulunmaktadır. Bunlardan bir kısmını yukarıda ele almaya çalıştık. Ancak varlıkları bilinmesine rağmen ulaşamadığımız başka kolleksiyonlar da bulunmaktadır. Bunlar arasında isimlerini belirlediğimiz gazete ve dergileri, bilhassa bu başlık altında vermeyi uygun buluyoruz. Umarız bu alanda çalışacaklara bir fayda sağlar. Bu gazete ve dergiler arasında; Sesimiz (Kosova Demokratik Türk Partisinin yayın organı) ve Delegeler gazeteleri (Milletvekilleri için yayınlanan bir gazete) ile Filiz, Medeniyet, İlke, Edeb, Petek, Zübeyde Hanım, Aydabir gibi dergiler zikredilebilir. Sesimiz ve Delegeler gazetelerinin ikisi de siyasidir. Bağlı bulundukları organ ya da birimlerin haberlerini yayınlarlar. Adları zikredilen bu dergilerin çoğu, ancak birkaç sayı çıkabilen çalışmalardan ibarettir.
5. Sonuç:
Balkanlarda Türkçenin en yaygın şekilde konuşulduğu yerlerden birisi de Kosovada'dır. Osmanlıdan sonra, Kosova'da Türkçe ile ilgili çalışmalar 1950'lerden sonra başlar. 1969’da kurulan Tan Yayın şirketi tarfından çıkarılan Tan Gazetesiyle Türkçe yayınların önünü açar. Başta tan yayınlarının etrafında doğup büyüyen Kosova Türk basını/yayını, çeşitli zorluklarla bugüne kadar gelir. Çok sayıda şair, yazar ve bilim adamının yazıları buralarda yayınlanır. Kosova’da yaşayan Türkler ve Türkçe bu yolla ayakta tutulmaya çalışılır. Bu çalışma ile amacımız, Kosova Türk basın-yayın hayatının yaklaşık son 50 yıllık macerasını anlatmaktır. Bu sebeple yaptığımız çalışma sırasında tespit edebildiğimiz sonuçları, konunun daha iyi anlaşılması ve okuyucuya yardımcı olması bakımından maddeler halinde vermeyi uygun görüyüruz:
a.Tan hariç gazetelerin ana teması haber; dergilerde ise, kültür sanat, edebiyat ve folklor ağırlıklıdır. Gazete ve dergilerin hemen hepsi Kosova ve çevresinde yaşayan Türklerin ihtiyaçlarını karşılamak, sanat, kültür ve edebiyat etkinliklerini düzenlemek, yaymak ve bu konuda alan oluşturmak ve en önemlisi de Kosova Türk toplumunun dilini korumak amacını gütmüştür.
b. Bütün gazete ve dergiler Türkiye Türkçesiyle yazılır, bu yolla dilin korunması, geliştirilmesi ve Türkiye ile olan bağların güçlendirilmesi hedeflenir.
c. Kosova’da yayınlanan çocuk dergilerinin hepsi, Kosovada yetişen nesillerin Türkçeyi doğru öğrenmelerini amaçlar. Bu sebeple bilhasa çocukların okul derslerinde yardımcı olmak ve yazın kabiliyetlerini geliştirilmek için çaba sarf eder. Ayrıca bütün dergilerin sayfaları çocuklara açıktır. Çocuk şair ve yazarların eserleri dergilerde önemli bir yer tutar.
d. Gazetelerin bir kısmı renkli bir kısmı siyah-beyaz şeklinde basılır. Dergiler ise genellikle siyah beyazdır. Ancak çocuk dergileri renklidir.
e. Gazeteler, orta boy olup 20-30 sayfa arasındadır. Dergiler ise genellikle kitap boyutunda, sayfa sayıları çocuk dergilerinde 30-40, bilimsel içerikli dergilerde ise 100 sayfa civarındadır.
f. Baskı kalitesi bakımından dergiler gazetelere göre daha iyidir.
g. Gazetelerin fiyatları zamana göre değişmektedir. Hepsinin üzerinde fiyatları yazılıdır. Dergiler tamamen kültür hizmeti şeklinde düşünüldüğü için çoğunlukla fiyat yazmaz.
h. Gazeteler haftalık ve on beş günlük periyodlarda yayınlanır; dergiler ise aylık veya üç aylıktır.
i.Basılı Gazetelerden Tan ve Yeni Dönem kapanmıştır. Evlad-ı Fatihan Gazetesi ise yayın hayatına yeni başlamışstır. Kosova Haber, Kosova Port ve Yeni Kosova gazeteleri internet üzerinden yayın yapan sanal gazetelerdir.
j. Edebiyat ve sanat alanında faaliyet gösteren Esin, Çevren, Kuş, Çığ, Sofra, Derya ve Bahar dergileri kapanmıştır. Bay, Türkçem, Gerçek, Baltam Türklük Bilgisi, Paradigma ve İmza dergileri ise halen yayınlarına devam etmektedir.
k. Yayınlanan gazete ve dergiler genel olarak çok uzun ömürlü olamamıştır. Ancak devlet destekli Tan gazetesi 30 yıllık yayın hayatıyla en uzun soluklu yayın olmuştur. Bu süre zarfında onlarca gazete ve dergi doğmuş ve bir süre yayın hayatına devam ettikten sonra kapanmıştır.
l. Dergi ve gazetelerin pek çoğu ekonomik problemlerden dolayı kapanmıştır.
m. Baltam Türklük Bilgisi Dergisi, Uluslararası kaydı olan hakemli bilimsel bir dergidir. Aynı zamanda uluslararası dil ve edebiyat konferansları düzenlemektedir.
n. Dergilerin ve gazetelerin çoğunluğu dernekler tarafından çıkarılır. Tan gazetesi, Çevren ve Kuş dergileri ise Tan Yayın Şirketi tarafından yayınlanır.
Sonuç olarak denilebilir ki, Kosova’da Türkçe yayın yapan gazete ve dergiler her zaman önemli bir ihtiyacı karşılamak üzere var oldular. Bilhassa Türk halkının var olma mücadelesine Türkçe ile büyük bir katkı sağladılar. Ancak devamlılık konusunda çok başarılı olamayan bu hareket, umarız finansman konusundaki zorluklarını yenerek yapısal sorunlarını çözer ve Kosovadaki kültür, sanat ve edebiyat ortamına geçmişte yaptığı katkıları sunmaya devam eder.
|
